یکی از مهمترین ویژگی‌های کلانشهرها و مقاصد گردشگری دنیا، زندگی بی‌وقفه آن‌ها در شبانه‌روز است. در اصطلاح می‌گویند، شهرهای بزرگ خواب ندارند و این مساله علاوه بر اینکه به امنیت شهرها در شب کمک می‌کند، یکی از عوامل مهم رونق گردشگری شهری در آن مقاصد به شمار می‌رود.
بازار شب در واقع فراهم آوردن مجموعه‌ای از خدمات و فعالیت‌هایی است که در محیطی کنترل شده از ساعات نزدیک به نیمه شب تا صبح به بخشی از تقاضای شهرنشینی مدرن امروزی به ویژه در شهرهای توریستی، پاسخ می‌دهد. این بازارها نه تنها محدودیتی برای ساعات کاری اصناف، دست‌فروشان و بساطی‌های ثابت و دوره‌گرد نداشته بلکه مورد حمایت شهرداری‌ها و دستگاه‌های انتظامی و امنیتی شهر بوده و برای اصلاح برخی از موانع و مقررات سنتی، برنامه‌ریزی می‌کنند.
این پدیده صرف نظر از گردش مالی قابل توجهی که برای فعالان اقتصادی این حوزه در ساعاتی که گمان می‌رود باید ساعات مرده برای گردشگری باشد به ارمغان می‌آورد، این امکان را فراهم می‌کند تا یک شیفت کاری جدید به مشاغل خدماتی شهر، افزوده و تعداد قابل توجهی از بیکاران و افراد جویای کار را با کمترین هزینه ممکن، ساماندهی کند.
استفاده مناسب و هدایت شده از بازارهای خیابانی در کنار بازآفرینی شهری، می‌تواند علاوه بر خلق فرصت‌های شغلی تازه، ابعاد تازه‌ای را به توسعه گردشگری شهری ببخشد. نمونه‌های فراوانی از بازارهای خیابانی یا محله‌های بازآفرینی شده در سطح دنیا وجود دارند که علاوه بر افزایش پویایی اقتصادی شهرها به عنوان یک جاذبه گردشگری، توریست‌های داخلی و خارجی را به سوی خود می‌کشانند.
افزایش جمعیت کلانشهرها و رویکردهای نوین به مقوله اقتصاد شهری، سبب شده تا دامنه فعالیت شهروندان تا پاسی از شب ادامه یابد و به این ترتیب زیست شبانه تبدیل به قسمتی از زندگی شهری شود.
فارغ از منافع اقتصادی حاصل از پویایی زندگی شبانه به ویژه در شهرهای بزرگ، در صورتیکه پاسخ مناسبی به این نیاز بخشی از شهروندان داده نشده و کماکان چیزی به نام "شهر شب" به رسمیت شناخته نشود، طبیعتاً فعالیت‌هایی غیررسمی در زیر پوست شهر شکل می‌گیرد که خود آسیب‌های زیادی به همراه خواهد داشت. فضایی که تأمین امنیت برای آن در نظارت دقیق هیچ سازمانی نیست و بدون شک بسترساز خطرات زیادی می‌شود. بستری که به وضوح از یک نیاز نادیده گرفته شده، نشأت می‌گیرد.
شهر شبهای روشن در كشورهای اسلامی همانند دبی، استانبول، قاهره، كوالالامپور و بيروت علاوه بر اينكه توانسته است در طرح زیست شبانه اقدام به بازآفرینی هویت شهری، توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مديريت اوقات فراغت شهروندان كنند، از اين طريق قادر بوده‌اند تا اشتغال و درآمد قابل توجهی از قبال هزينه كرد گردشگران خارجی نصيب كشور خود نمايند.
تجربه دنیا
تعریف بازارهای خیابانی و محلی شبانه و Night Life، تجربه‌ای است که تعداد بسیار زیادی از مقاصد گردشگری دنیا از آن به عنوان یک فرصت برای خلق اشتغال و درآمد جدید بهره برده‌اند. از جمله این بازارها می‌توان به Night Life پاریس و رم و بازار "روت فی" در بانکوک، بازارهای مالتبای، کامدن لاک و پورتوبلو در لندن، بازار ملکه ویکتوریا در ملبورن، بازار رئالتو در ونیز، بازارهای کورنیش در دبی و اکثر شهرهای عربی و ... اشاره کرد. جالب است که چنین اماکنی بیش از آنکه کارکرد یک بازار را داشته باشند به عنوان یک جاذبه گردشگری و سرگرمی شبانه و 24 ساعته در آن شهرها، شناخته شده و راهکاری برای بهبود وضعیت اشتغال به شمار می‌روند.
تجربه جمهوری اسلامی ایران
تجربه شبهای زنده در ماه مبارک رمضان برای مدت یک ماه عملا نشان داده است که مردم اکثر شهرهای ایران تا سپیده دم و اذان صبح بیدارند و در شهر و اماکن عمومی و خدماتی، تردد و خرید کرده و کمترین مشکل را برای شهر به وجود آورده‌اند. پس چرا از این فرصت برای بقیه ماه‌های سال استفاده نکنیم. تجربه شبهای زنده جزیره زیبای کیش هم مصداق خوبی برای این طرح است.
همیشه آخرین سانس سینماهای کشور که پیش از نیمه شب شروع می‌شود، تکمیل است و قالبا خانوادگی و لذت بخش است.
اهداف
مزایای ویژه اجرای طرح شهر شبهای روشن
علی رحیم‌پور - کارشناس گردشگری، مشاور عالی استاندار و مجری طرح توسعه گردشگری استان گیلان
انگلیسی
