دولت، بخش خصوصی و فناوری: سه‌گانه تحول صنعت گردشگری

صنعت گردشگری در ایران به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی و فرهنگی همواره مورد توجه فعالان این حوزه قرار گرفته است. این صنعت با برخورداری از ظرفیت‌های بی‌نظیر طبیعی، تاریخی و فرهنگی، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای جایگاه ایران در عرصه جهانی ایفا کند. با این حال، دستیابی به این اهداف مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، هم‌افزایی میان دولت و بخش خصوصی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است. در این مسیر، دولت باید نقش خود را از دخالت مستقیم در امور اجرایی به سمت سیاست‌گذاری، نظارت و ایجاد زیرساخت‌های لازم تغییر دهد تا بستری مناسب برای رشد و توسعه پایدار این صنعت فراهم شود. دولت به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار و ناظر، باید با ایجاد زیرساخت‌های الکترونیکی و دیجیتالی، زمینه استفاده از فناوری‌های پیشرفته را در صنعت گردشگری فراهم کند. هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از ابزارهای تحول‌آفرین، می‌تواند در ارتقای کیفیت خدمات، مدیریت داده‌ها و ارائه تجربه‌های منحصربه‌فرد به گردشگران نقش کلیدی ایفا کند. سرمایه‌گذاری در توسعه سامانه‌های رزرو آنلاین، راه‌اندازی پلتفرم‌های مدیریت سفر و استفاده از ابزارهای تحلیل داده مبتنی بر هوش مصنوعی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود عملکرد این صنعت کمک کند. همچنین، ایجاد شبکه‌های ارتباطی پایدار، امنیت سایبری و گسترش اپلیکیشن‌های گردشگری از ضروریاتی است که مرزهای سنتی این صنعت را درنوردیده و افق‌های جدیدی را ترسیم می‌کند.

یکی از چالش‌های اصلی صنعت گردشگری ایران، دخالت مستقیم دولت در مدیریت مکان‌های تفریحی و گردشگری است. این رویکرد اغلب با ناکارآمدی، بروکراسی پیچیده و کاهش جذابیت خدمات همراه بوده است. به همین دلیل، خروج دولت از بنگاه‌داری و واگذاری امور عملیاتی به بخش خصوصی، گامی ضروری برای افزایش بهره‌وری و جلب مشارکت گسترده‌تر است. دولت باید با تدوین سیاست‌های شفاف و تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری، انگیزه لازم را برای ورود بخش خصوصی به عرصه‌های جدیدی مانند توسعه زیرساخت‌های گردشگری، تأسیس هتل‌ها و مراکز اقامتی هوشمند و ارائه خدمات شخصی‌سازی‌شده فراهم کند. بخش خصوصی نیز می‌تواند با راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال، برندسازی و بازاریابی بین‌المللی، جاذبه‌های ایران را به جهانیان معرفی کند و تجربه گردشگران را از ورود تا خروج به کشور بهینه‌سازی نماید.

سرمایه‌گذاری مداوم در بخش‌های کلیدی صنعت گردشگری، از جمله حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ها، فرودگاه‌ها، بنادر و مراکز تفریحی، رفاهی و فرهنگی، از وظایف مهم دولت در این مسیر است. زیرساخت‌های الکترونیکی نیز نقش حیاتی در عملیاتی کردن سیاست‌ها دارند. گسترش پرداخت‌های دیجیتالی، یکپارچگی اطلاعات و امنیت گردش مالی، می‌تواند تجربه گردشگران داخلی و خارجی را به‌طور چشمگیری ارتقا بخشد. استفاده از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل رفتار گردشگران، پیش‌بینی نیازها و مدیریت منابع، به شرکت‌های فعال در این حوزه امکان می‌دهد تا با دقت بیشتری خدمات را طراحی کنند و رضایت مشتریان را افزایش دهند. دولت همچنین می‌تواند با حمایت از استارتاپ‌های خلاقانه در زمینه گردشگری هوشمند، فضای لازم برای ارائه خدمات نوآورانه را فراهم کند.

موفقیت در صنعت گردشگری ایران در سال 1404 تنها با خروج دولت از مسئولیت‌های عملیاتی و ایجاد فرصت واقعی برای نقش‌آفرینی بخش خصوصی محقق خواهد شد. دولت باید نقش تسهیل‌گری و نظارت را به‌طور کامل بپذیرد و از طریق برنامه‌ریزی راهبردی، استانداردسازی خدمات و برندسازی بین‌المللی، ایران را در میان مقاصد گردشگری برجسته دنیا قرار دهد. بخش خصوصی نیز در این مسیر انتظار دارد در فضایی امن، شفاف و حمایت‌شده، اقدام به سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های هوشمند کند و از قدرت فناوری برای خلق تجربه‌های به‌یادماندنی استفاده نماید. هماهنگی کامل میان این دو بخش و بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن، راه را برای رشد صنعت گردشگری و افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی هموار خواهد کرد.

امید است صنعت گردشگری ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بی‌نظیر خود و استفاده از فناوری‌های نوین، به یکی از قطب‌های مهم گردشگری در منطقه و جهان تبدیل گردد. تحقق این هدف مستلزم همکاری همه‌جانبه دولت و بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد بستری مناسب برای ارائه خدمات باکیفیت و منحصربه‌فرد به گردشگران است.

✍️ مهران امیرحسینی - فعال گردشگری