نوروز، جشن تاریخی ایرانیان دیگر مربوط به یک کشور نیست. متعلق به همه جهانیان است. اگر چه خاستگاه آن از ایران است اما اکنون بیش از 300 میلیون نفر در جهان این جشن را گرامی می‌دارند.
در بسیاری از متن‌های کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن‌ها، کیومرث به عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است.
برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. این روایت‌ها بیانگر آن است که رواج نوروز در ایران به سال ۵۳۸ ( قبل از میلاد ) یعنی زمان حمله کوروش بزرگ به بابل باز می‌گردد. همچنین در برخی از روایت‌ها از زرتشت به عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده است.
منطقه‌ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌‌گردید، امروزه شامل چند کشور می‌شود که همچنان در این کشورها جشن گرفته می‌شود. برخی از آئین‌های نوروز در این کشورها با هم متفاوتند. برای نمونه در افغانستان سفره هفت‌میوه می‌چینند اما در ایران سفره هفت‌سین می‌اندازند. شباهت و نزدیکی آئین‌های نوروزی در جمهوری آذربایجان به آئین‌های نوروز ایران بیش از دیگر کشورهاست.
جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین غربی ( ترکستان چین )، سودان، زنگبار، در آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریکای شمالی، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل می‌شود.
اما امروز با ثبت جهانی نوروز در آثار ناملموس یونسکو، گستره گرامیداشت این جشن، جهانی است و به نوعی تمام مردم جهان در این جشن سه هزار ساله سهیم هستند.
نوروز یکبار در سال 88 با حضور هفت کشور و پس از آن در سال 95 با افزایش اعضا و رسیدن به 12 کشور در یونسکو به ثبت جهانی رسید و پس از آن همه ساله در مقر سازمان ملل، نوروز جشن گرفته می‌شود.
درست است که دیگر نوروز به یک ملت و یک کشور متعلق نیست اما نباید فراموش کرد که محوریت ثبت پرونده جهانی نوروز با ایران است.
اما ایران از نوروز چگونه بهره‌برداری فرهنگی و اقتصادی کرده است؟
به زعم بسیاری از فعالان گردشگری در کشور از زمانی که نوروز به ثبت جهانی رسیده است بسیاری از علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ایران متمایل به دیدار از آئین‌های نوروزی، خواستار حضور در این ایام در ایران هستند اما به دلیل افزایش سفرهای داخلی و آماده نبودن بسیاری از زیرساخت‌های گردشگری، نمی‌توان از آنها به خوبی میزبانی کرد.
اما آنچه که مهم‌تر از آماده نبودن زیرساخت‌های گردشگری به چشم می‌آید این است که نوروز، جشنی خانوادگی است و کمتر به صورت جشن‌های عمومی و کارناوال‌های شادی و هنری در معابر به صورت برنامه‌ریزی شده و هدفمندبرای جذب گردشگران خارجی برگزار می‌شود.
هر چند مدتی است که برخی ازشهرداری‌ها و سازمان گردشگری استان‌ها برای ایجاد نشاط و طراوات در سطح جامعه در صدد برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و هنری بوده و یا با ایجاد نوروزگاه‌ها در مبادی ورودی و خروجی شهرها تلاش می‌نمایند تا اوقات فراغت، شادی و نشاط در جامعه را برای هموطنان به ارمغان آورند و برای مخاطبان خارجی خود نیز برگزاری این جشن جهانی را به رخ بکشند که درجای خود ستودنی است ولیکن قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی بلند مدت برای معرفی و اطلاع‌رسانی نیست.
به طور معمول، برنامه‌های این نوروزگاه‌ها که عمدتا رایگان است از قصه‌گویی و بازگویی ریشه تاریخی نوروز گرفته تا برگزاری جنگ‌های شادی، موسیقی، مسابقه، پهن کردن سفره‌های هفت سین در مراکز عمومی به ویژه هتل‌ها و مراکز تفریحی همزمان با نوروز، آغازگر رستاخیز طبیعت، رویش و زایش باغ و بوستان در سراسر کشورمان ایران می‌باشد ولی نباید فراموش کرد که این رویداد تاریخی و جهانی ظرفیتی کم‌نظیر برای گردشگری در کلیه شهرهای میهن عزیزمان محسوب می‌گردد که نیازمند برنامه‌های موثر و بلندمدت است.
دکتر حسن تقی‌زاده انصاری - مدیرعامل شرکت هلدینگ گردشگری مارکوپولو
انگلیسی
