آشیانگردی

آشیانگردی معادلی برای واژۀ  Staycation  که برگرفته از دو واژۀ “stay” و “vacation”  در زبان انگلیسی است که در فارسی معادل »اقامت « و »تعطیلات « می باشد. 

واقعیت این است هنوز واژه ای رسمی از سوی فرهنگستان برای این مفهوم مشخص نشده است.

اخیرا بنده با مشارکت همکار و دوست عزیزم خانم دکتر مرضیه بختیاری در حال انجام پژوهشی در این حوزه هستیم که امیدوارم این پژوهش بتواند بینش های جدید و ارزشمندی برای صنعت گردشگری ایجاد نماید.

از آنجا که نیاز داشتیم واژه ای معادل برای این مفهوم بیابیم از نظر خبرگان و اساتید این حوزه بهره مند شدیم .برای یافتن معادل مناسب برای این مفهوم از گروه «اندیشه سرا» ی دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران کمک گرفتیم.

مفاهیمی همچون«گردشگری بومی، گردشگری محلی، نزدیک گردی، گردشگری نزدیک، مسافرت یک روزۀ داخلی، میهن گردی، پیراگردی ، گردشگری داخلی، سفر نمایی، خانه مانی، حوالی گردی و زادگاه گردی» پیشنهاد گردید که بنا به نظر ارزشمند پروفسور نظام الدین فقیه و تایید غالب فرهیختگان واژه » آشیانگردی« را معادل واژۀ  Staycation در نظر گرفته ایم.

مفهوم «آشیانگردی» ، اولین بار در سال ۲۰۰۳ توسط تری مسی به کار برده شده و تعاریف و نامهای مختلفی برای آن موجود است؛ از جمله تعریف یساویچ در سال ۲۰۱۰ که آن را سفری حداقل با یک اقامت تفریحی شبانه در شعاع ۵۰ مایلی خانه معرفی نمود که البته محل زندگی فرد را نیز شامل میشود.

در واقع هدف این نوع گردشگری آشنایی با محیط و فرهنگ پیرامون یک فرد در طول تعطیلات با استفاده از جاذبه های گردشگری موجود در محیط زندگی و فعالیتهای روزمرۀ وی به فعالیتهای آرامش بخش و تفریحی می باشد. این نوع گردشگری یک مفهوم نسبتاً ناشناخته است و کمتر در تحقیقات و مقالات دانشگاهی دیده شده است و می توان گفت هنوز وارد ادبیات داخلی ما نشده است.

مثال هایی از فعالیت های آشیانگردی را نام ببرید :

هر آنچه که فرد در سفرهای دور انجام می دهد در آشیانگردی هم صورت میپذیرد اما با این تفاوت که در محیط زندگی فرد شکل میگیرد. به طور کلی هر تغییر در فعالیت های روزمره که فرد با هدف کسب آرامش و تفریح انجام می دهد را شامل می شود مثلاً : 

• فاصله گرفتن از فضای مجازی و اخبار که به طور روزمره به آنها می پرداختید و تمرکز روی خود و افراد مهم در وزندگی
• گذران وقت در فضای باز و طبیعت اطراف 
• برنامه ریزی برای فعالیت ها و تمرینات ورزشی که همیشه انجام آنها را در سر داشته اید مانند پیاده روی دوچرخه سواری نرمش و ورزش در پارک 
• تجربه اردو و شب مانی در مکانی مناسب و تماشای ستارگان، اقامت در هتلها و اقامتگاههای اطراف محل زندگی
• رفتن به تئاتر جشنواره ها کنسرت های موسیقی و فعالیت های هنری و جذاب 

فواید این مدل گردشگری و تفریحی چیست؟ 

مطالعات نشان داده حس لذت تفریح و رفاه (welbeing)  درافراد مورد آزمایش که کارمندانی بودند که آخر هفته را در منزل به استراحت و تفریح و فراغت از کار و مسئولیت سپری کردند،  تفاوت چندانی با سفر دور ندارد . 

در آشیانگردی ، تفریح و تجدید قوا با صرف زمان و هزینه ی اندک می تواند کیفیت مطلوب و آرامش خاطر برای شهروندانیک منطقه به بار آورد و  از طرفی این مدل گردشگری با افزایش میزان تقاضا موجب توسعه و رونق صنعت گردشگری و کسب و کارهای وابسته به آن در منطقه می گردد. به عبارتی « جامعۀ محلی برای جامعۀ محلی».

آیا آشیانگردی در بحران کرونا کارکردی داشته و هتل ها چه نقشی در این بین دارند؟

این سوال را من با مثالهایی از چند کشور و مقصدهای گردشگری پاسخ می دهم ؛

اسلوونی

دولت اسلوونی با مشاوره کارشناسان و دانشمندان، کوپنهای اقامتگاهی را معرفی کرد که بر اساس آن، هر شهروند یک کوپن به ارزش ۲۰۰ یورو دریافت کرد.

از طریق این طرح ، دولت ۳۵۰ میلیون یورو برای آشیانگردی به ساکنان یارانه پرداخت نمود. نتایج اولیه مثبت اعلام شد. در هفت هفتۀ  اول ، تقریباً ۱۵ ٪از کوپنها استفاده شد.

نمایندگان صنعت گردشگری اسلوونی از این استراتژی راضی هستند چراکه در شرایط بحران کرونا پیش بینی می شد این صنعت با ۷۰ ٪افت برای سال ۲۰۲۰ مواجه باشد که با کاربرد این استراتژی این رقم به ۴۰ ٪رسید.

سنگاپور

نمونه ی دیگر، کشور سنگاپور است.مردم سنگاپور به شدت به تفریح و مسافرت علاقمندند در شرایط حال حاضر با توجه به بحران کرونا و بسته شدن مرزهای بین المللی، مردم جهت برآوردن نیاز خود به تفریح و گردش این سبک گردشگری را تجربه کردند. 

در این طرح دولت و جامعه محلی با مشارکت، موجب رونق و بازگشایی ۶۵ تا ۷۰ درصد هتل ها شدند. بعلاوه در راستای این طرح ، فعالیتهای گوناگون مانند رستوران، جلسات یوگا، برنامه های پیوند خانوادگی، شنا، کلاسهای آشپزی، آبگرم و...از جانب هتلها برای خانواده ها فراهم گردید.

هنگ کنگ

در هنگ کنگ نیز دولت با کمک بخش خصوصی بازار تبلیغاتی خود را با ساخت چند ویدیوی جذاب با آهنگ های محبوب و با محوریت شهر و جاذبه های دیدنی و معرفی رستورانها و سرآشپزهای معروف انگیزۀ گردشهای محلی و آشیانگردی را ایجاد نمود.

برای تشویق مردم به گردش محلی، بسته های تخفیف و حمایتهای مالی و ارائۀ کارتهای اقامت در نظر گرفته شد. 

چین

چین نیز در جزیره ماکائو برای مقابله با رکود ناشی از کووید۱۹،کارزار تبلیغاتی وسیع مشتریان محلی را هدف قرار داده است و تبلیغات محلی با محوریت گردشگری نوپای «تعطیلات و غذا» (foodcation) که البته بیشتر بر اقامت در هتلهای محل زندگی افراد تمرکز دارد، صورت پذیرفت.

آشیانگردی در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ 

بیراه نیست اگر بگوییم در فرهنگ ایرانی از دیرباز این نوع سفر و تفریح، با عنوان گردش وجود داشته است. همانطور که می دانیم محوریت مراسم و جشنهای ما از گذشته های دور (ملی و دینی)، منزل و طبیعت و پرداختن به خود و اطرافیان است.

با داشتن این پیشینه و قرابت، و از سوی دیگر وجود پتانسیل های فراوان موجود در هر شهر ( تهران به تنهایی بیش از ۲۰۰۰ جاذبه دارد ) و منطقه ای،  قطعاً با برنامه ریزی های منسجم از سوی دولت ، شهرداری ها و صاحبان کسب و کارها، با رویکرد آشیانگردی، می توان رونق و شادابی را به شهرها و کسب و کارها آورده و هر منطقه را یک مقصد گردشگری برای مردم همان منطقه تعریف نمود.

حتی پس از همه گیری کرونا با ابزار آشیانگردی  به عنوان یک استراتژی، برای رونق اقتصادی و توسعۀ عدالت اجتماعی گامی برداشت.

✍🏻 به قلم س. مفخمی 

▫️  کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی دانشگاه تهران