شرحی بر طراحی، برنامه ریزی و ساخت هتل | راهنمای عملی طراحی هتل

قسمت اول 

دکتر مهدی حسینی 

صنعت گردشگری بیش از هر زمان دیگری توسعه یافته است که از جمله عوامل موثر بر این توسعه  می‌توان به رشد اقتصادی کشورها و اقشار متوسط جوامع ، به ویژه افراد مسن تر در ده‌های پایانی قرن بیستم ، تنوع روز افزون و سرمایه گذاری مطمئن و آسان تر در زمینه طراحی و ساخت هتل ها ، افزایش گزینه های متنوع موجود از لحاظ قیمتی ، افزایش سفرهای هوایی نسبت به گذشته ، پیدایش هتل های تفریحی ، اکوتوریستی و دارای امکانات ورزشی و بالاخره جهانی شدن صنعت هتلداری اشاره کرد.  طبیعتاً با توجه به گستردگی علایق و سلایق گردشگران ، نیاز کشورهای مختلف به داشتن هتل های مناسب برای میزبانی از میهمانان داخلی و خارجی نیز نسبت به گذشته بسیار تفاوت کرده است. امروزه، هتل ها تنها محلی برای اقامت گردشگران به شمار  نمی آیند و خدمات متنوع تری را ارائه می کنند . هتل های جدید ، محلی برای استراحت و تمدد اعصاب ، تفریح ، خرید ، صرف غذا و نوشیدنی انجام امور کاری و تجاری ، آموزش کارکنان شرکت ها ، برگزاری مراسم ها و همایش های مختلف ، استفاده از امکانات ورزشی و تعامل با طبیعت  و غیره هستند. 

با توجه به افزایش قابل توجه تعداد و تنوع هتل ها در کشورهای مختلف جهان و رقابت شدید موجود در میان آنها برای جذب مسافران لازم است که سرمایه گذاران ، طراحان و سازندگان ، اطلاعات کامل و همه جانبه ای را نسبت به جنبه‌های مختلف این صنعت پویا و دائماً در حال تغییر داشته باشند . در سال ۱۳۷۵ دفتر تحقیقات و معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه که در آن سال مسئولیت تهیه معیارها و استانداردهای مربوط به پروژه های عمرانی را برعهده داشت با همکاری برخی مهندسین مشاور ، کتاب اصول طراحی هتل‌ها را ترجمه نمودند که این کتاب توسط « والتر رویتز »  و  «  ریچارد اچ پنر » از اعضای انستیتوی معماری امریکا تالیف شده بود. با توجه به پیشرفت های گسترده ای که در بیست سال گذشته در عرصه اقتصاد فناوری گردشگری و سبک های معماری و طراحی در جهان صورت گرفته است ، نیاز به ترجمه و انتشار این کتاب که در برگیرنده کلیه تحولات و پیشرفت های صورت گرفته در این صنعت رو به رشد می باشد ، احساس می شد . کتاب طراحی برنامه ریزی و ساخت هتل ها نسخه جدیدتر و کامل‌تری از کتاب غربی است که علاوه بر دو نویسنده مذکور لارنس آدامز نیز در تالیف آن مشارکت داشته است . در این یادداشت شرحی بر بخشهای مختلف این کتاب صورت گرفته است که بخش اول آن توجه به ملاحظات زیست محیطی و سبک معماری و آداب و رسوم بومی هر منطقه  است ، آگاهی از گرایش های نوظهور و روند آتی بازار هتل ها و روشهای سرمایه گذاری ، طراحی ، برنامه ریزی و ساخت هتل ها از جمله موارد مهمی که به همراه نمونه های واقعی و توصیه های عملی ارائه خواهند ‌شد .  روند تکامل تاریخی و ۱۲ گروه اصلی از انواع هتل ها و زیرگروه های آنها که در مجموع به بیش از ۵۰ نوع بالغ میشوند ، معرفی و تفاوت های آنها به تفصیل توضیح داده می شوند. 

در بخش دوم ، راهنمای طراحی هتل که در آن روش های نقشه کشی ،  طراحی ، برنامه ریزی ، استفاده از سیستم های ویژه تهیه طرح جامع و دستورالعمل های کلیدی برای ایجاد هتل موفق ارائه می‌شوند و در بخش سوم درک صحیح از فرایند ساخت ، اهداف مالی ، عملیاتی ، بازاریابی و سازمانی برای موفقیت نهایی پروژه ، چگونگی شکل‌گیری ایده اولیه ساخت ، تجزیه و تحلیل امکان سنجی پروژه و چگونگی تشکیل تیم طراحی و ساخت و در قسمت آخر نیز پیش بینی هایی در مورد آینده صنعت پویا و رو به رشد هتلداری صورت می گیرد. 

شاید در چند دهه آتی شاهد گسترش ایده های هیجان انگیز و جدیدی مانند هتل های فضایی ، اسپیستل ها و هتل های دریایی ، مارینتل ها در نقاط مختلف جهان باشیم .با توجه به توسعه روزافزون ساخت و ساز هتل ها در سراسر جهان و پیدایش گرایش های جدید در عرصه این صنعت ، به طور کامل در حال تغییر ماهیت اساسی این صنعت هستیم  . 

امروزه خواسته و سلایق مهمانان بیش از هر زمان دیگری موجب نوآوری ، خلاقیت و تنوع در سبک طراحی و ساخت هتل ها شده است .  از این دست ، ابر هتل های صد طبقه تا انواع هتل های تفریحی جدید در مکان های معروفی چون میدان تایمز در نیویورک و مجموعه ورزشی و استادیوم اسکای دووم در تورنتوی کانادا طراحی و احداث شده اند . از جمله سایر ایده های جدید نیز می‌توان به هتل بوتیک ها که در پاسخ به تمایل مهمانان به استفاده از خدمات اختصاصی و افزایش سطح آگاهی زنان در زمینه سلامت و تناسب اندام به گرایش روزافزون به ریزورت های شهری دارای امکانات اسپا و باشگاه های ورزشی ساخته شده اشاره کرد . قدرت تخیل ، تصور و کارایی ما نیز به مانند سایر آرشیتکت ها ، طراحان ، مربیان ، مجریان و مقامات هتل ها پیشرفت کرده است ولی در یک نقطه با یکدیگر هم عقیده ایم که هرگز قبل از مشورت و دیدن نمونه های متعددی از طراحی های فوق العاده و نوآورانه که حاصل همکاری و همفکری مالکان و سازندگان ، معماران و طراحان ، مشاوران و گردانندگان هتل ها است  ، هیچ تصمیم عجولانه ای نگیریم . همگی آنها به خوبی می‌دانند که موفقیت در این عرصه مستلزم ارائه طرح های پرطرفدار و آینده نگرانه است. صنعت هتلداری نیز مانند تمام صنایع رو به رشد دیگر که به تحقیقات اجتماعی -اقتصادی  نیازمندند  ، تنها در صورتی به موفقیت‌های بزرگ و قابل توجه دست می یابد که مطالعه درست و دقیقی از گرایش های حاکم بر بازار صورت پذیرد تا بر مبنای آنها بتوان روند توسعه آتی را به درستی شناسایی و تعیین کرد. 

از جمله مهمترین گرایش های موجود می توان به جهانی شدن بازار هتل ها در سطح گسترده و از همه مهمتر افزایش روز افزون مشتریان سختگیر ، خبره و آگاه اشاره کرد که خواهان استفاده از خدمات سطح بالای شخصی و مورد علاقه خود هستند . تمایل روز افزون به اکوتوریسم ( گردشگری در طبیعت ) حفظ محیط زیست ، محافظت از مناطق و بناهای تاریخی ،علاقه به یادگیری و پیشرفت و افزایش آگاهی عمومی درباره روش های حفظ و بهبود سلامتی نیز از جمله عوامل مهم دیگری هستند که باید در بازار هتل ها مورد توجه قرار گیرند . دو عامل دیگر نیز در این بازار مشهودند : 

افزایش تعداد سفرهای خانوادگی در تعطیلات که بخشی از آن ناشی از معرفی سیستم مالکیت اشتراکی در تعطیلات است و دیگری افزایش سفرهای کاری تجاری و تفریحی که منجر به رونق سفر و توسعه گردشگری شده است . مهمانان هتل ها تمایلات و سلایق گوناگون و متفاوتی دارند ولی برخی از خواسته های آنها مشترک است . به عنوان نمونه ،بیشتر مهمانان به نحو بارزی دکوراسیون غیررسمی ولی دارای سبک مسکونی و بهره‌وری بالاتر را در اتاق ها و سوئیت های هتل ها ترجیح می دهند و خواهان غذای خوب و با کیفیت ، تفریحات گوناگون و هیجان‌انگیز ، فروشگاه های موضوعی متنوع و دیدنی ، سالن های بازی دارای  بازی های مختلف ( ترجیحاً خارجی )  و امکانات ورزشی منحصر به فرد شامل زمین های گلف تماشایی ، پیست های اسکی قابل استفاده در تمام فصول سال و قایق‌های تفریحی تحت مالکیت اشتراکی هستند.

در چند سال اخیر ایده های جدیدی در عرصه صنعت هتلداری معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفتند که از جمله معروف‌ترین نمونه‌های آنها می توان به کشتی های تفریحی و واحدهای تحت مالکیت اشتراکی در تعطیلات ، پارک های تفریحی حومه شهری و مجموعه های چند منظوره کم تراکم و  مناطق تفریحی و ریزورت های اکوتوریستی اشاره کرد .

در بخشهای بعدی  این یادداشت علاوه بر مطالب ذکر شده در کتاب ، بیشتر بر گرایش های نوظهور و پرطرفدار در بازار امروز هتل ها تمرکز خواهد شد  و پدیده‌هایی مانند سبک های طراحی موضوعی بدیع را که موجب تحولات عظیمی در بازار هتل‌ها شده اند مورد مطالعه قرار می دهیم . مسلم است که بسیاری از محصولات و ایده های امروزی حتی تا یکی دو دهه پیش نیز وجود نداشتند .امروزه ، بازار هتل ها پیچیده تر از قبل شده است و بسیاری از ایده های پرطرفدار قدیمی کاملاً به فراموشی سپرده شده اند در حالی که خیلی از ایده ها و ویژگی هایی که قبلاً با واکنش منفی روبرو شده بودند حالا از جمله جاذبه‌های مثبت و پرطرفدار به شمار می‌آیند .