ملاحظاتی در باب نمایشگاه گردشگری تهران
نمایشگاه‌های گردشگری در تمام دنیا –خصوصا در کشورهای پیشرفته و تراز اول این صنعت- از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. نمایشگاه‌ها فرصت‌هایی هستند برای معرفی جاذبه‌ها، امکانات و ظرفیتهای صنعت. با این حال نتایج برگزاری این رویداد زمانی مطلوب خواهد بود که ملاحظات تخصصی و حرفه‌ای در آن لحاظ شود؛ چنان که در نمایشگاه‌های مشهور گردشگری دنیا مانند آی تی بی برلین، فیتور اسپانیا و... شاهد آن بوده و هستیم. کشور عزیز ما ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای برخوردار از جاذبه‌های گردشگری، ضرورتا باید از فرصتی مانند نمایشگاه گردشگری برخوردار باشد. با این حال، اینکه این نمایشگاه چگونه و با چه ساز و کاری برگزار شود تا بتواند بیشترین نتایج را برای صنعت گردشگری کشور حاصل کند، بسیار اهمیت دارد. بی‌تعارف که باشیم باید بگوییم که اگرچه هر ساله نمایشگاه گردشگری برگزار میشود اما نتایج موردانتظار از آن به دست نمی‌آید. این عدم توفیق در نتیجه‌گیری از نمایشگاه‌های گردشگری، دلایلی دارد که عمدتا از دو دلیل اصلی ناشی میشوند. اول اینکه نمایشگاه‌های تخصصی باید از نمایشگاه‌های عمومی تفکیک شوند؛ چرا که جامعه هدف هر کدام با دیگری متفاوت است. در نمايشگاه‌هاى تخصصى بر خلاف نمايشگاه‌هاى عمومى تعداد عرضه‌کنندگان محصولات –و در اینجا محصولات خدماتی صنعت گردشگری- کمتر و دامنه حضور بازدیدکنندگان هم کمتر است. چرا که تنها افراد ذی‌ربط صنعت در آن حضور پیدا می‌کنند. مثال‌های آن هم روشن و متعددند و نمایشگاه مربوط به تجهیزات هتلی هم از آن جمله‌اند. در چنین نمایشگاهی صرفا هتلداران و فعالان صنعت هتلداری حضور می‌یابند و محصولات خود را عرضه می‌کنند. در حالی که در نمایشگاه عمومی گردشگری، عموم مردم به عنوان مخاطب در نظر گرفته میشوند و نه فقط متخصصین و افراد فعال در صنعت. بیشک هر دو شکل نمایشگاه‌ها –هم تخصصی و هم عمومی- کارکرد خاص خود را دارند. صنعت گردشگری هم به سبب گستردگی‌اش و اینکه با طیف‌های مختلف جامعه سر و کار دارد، نیازمند نمایشگاه‌های عمومی هم هست؛ منتهای مراتب از دیدگاه کارشناسی و از نظر کسانی که به طور تخصصی در این صنعت کار می‌کنند و ذی‌نفع هستند، باید میان نمایشگاه‌های عمومی و نمایشگاه‌های تخصصی تفکیک قائل بود. در ایران به عنوان کشوری که گردشگری در سند چشم‌انداز و برنامه توسعه آن نقش مهمی دارد و قرار است در آینده یکی از منابع اصلی درآمدی کشور باشد، باید نگاه‌ها به این صنعت تغییر کند. یکی از جلوه‌گاه‌های این تغییر دیدگاه میتواند همین نمایشگاه‌ها باشد. متاسفانه نمایشگاه گردشگری تهران هر ساله با هزینه‌ای هنگفت برگزار میشود اما نه تنها نتایجی متناسب با این هزینه نمی‌گیرد بلکه عملا از بین رفتن بخش زیادی از این منابع را شاهد هستیم. به عنوان مثال گفته شده نمایشگاه امسال با هزینه‌ای هنگفت برگزار شده است؛ این هزینه آیا از دیدگاه بهره‌وری مقرون به صرفه است؟ به جای مصرف این منابع برای نمایشگاهی که خروجی چندانی ندارد، آیا نمی‌شد با کار کارشناسی درست و دقیق راههای دیگری را آزمود تا شاهد نتیجه‌بخش شدن هزینه انجام‌شده باشیم؟ در حالی که بخش خصوصی سال‌هاست جای خالی تبلیغات بین‌المللی برای صنعت گردشگری کشور را از رسانه‌های مختلف فریاد می‌زند و بر لزوم توجه دولت به این مساله تاکید دارد، دولت به جای توجه به این تاکیدهای مهم و حیاتی، همچنان راه و روش سابق خود را دنبال میکند تا صرفا گفته شود نمایشگاهی هم برگزار شده و بودجه‌ای هم هزینه شده است! گردشگری به عنوان یکی از ارزآورترین صنایع کشور که بالقوه میتواند بخش زیادی از مشکلات اقتصادی کشور را حل کند، نیازمند توجه بیشتر و نگاه تخصصی‌تر دولت است؛ آنچه امروز می‌بینیم با آنچه نیاز صنعت گردشگری ایران است، فرسنگ‌ها فاصله دارد. امروز بسیاری از دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی، هتل‌ها و سایر تاسیسات گردشگری به خاطر بدهی‌هایی بالنسبه ناچیز در شرف تعطیلی‌اند؛ بسیاری از تاسیسات به خاطر مبالغی در حد 100 میلیون تومان قادر به ادامه فعالیت نیستند؛ در چنین وضعیتی آیا سرپا نگه داشتن این تاسیسات بر برگزاری نمایشگاهی بی‌ثمر ارجحیت ندارد؟ تبلیغات، لازمه صنعت گردشگری در همه‌جای دنیاست و تجربه کشورهای پیشرفته در این صنعت گواه این امر است؛ اما در ایران هرگز دولت خود را موظف به جبران خلاء تبلیغاتی برای جاذبه‌ها و توانمندی‌های گردشگری کشور در سطح دنیا ندیده است. نمایشگاه گردشگری تهران همواره با حضور بخش خصوصی برگزار شده؛ اما حضوری که بیشتر بر پایه نوعی اجبار رقم خورده تا اختیار! گردشگری ایران با توانمندی‌هایی که دارد، بیش از پیش نیازمند کار تبلیغاتی است که در همه‌جای دنیا بر عهده دولت است، نه بخش خصوصی. برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی به صورت کارشناسی‌شده و بر طبق استانداردهای جهانی، یکی از راههای توسعه گردشگری ایران است. همچنین ایران با جاذبه‌هایی که دارد، میتواند محل مراجعه بازرگانان و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری باشد. نمایشگاه تهران در نهایت آیا توانسته به جذب سرمایه در این بخش کمک کند؟ اگر نتوانسته چرا برگزار میشود؟ نکته دیگر اینکه نمایشگاه با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه‌ای که در آن برگزار میشود، باید در بهترین موقع برگزار شود. چرا که هدف نمایشگاه جذب بازدیدکنندگانی است که به عنوان مخاطب تعریف شده‌اند. مخاطب تخصصی برای نمایشگاه تخصصی و مخاطب عمومی برای نمایشگاه عمومی. نمایشگاه بین‌المللی تهران از بی‌توجهی به این مباحث تخصصی لطمه خورده است؛ چراکه اولا در فصل زمستان -که نامناسب‌ترین فصل برای برگزاری نمایشگاه عمومی است- برگزار میشود؛ و ثانیا همزمان می‌خواهد هم تخصصی باشد و هم عمومی؛ یعنی می‌خواهد هر دو هدف را همزمان حاصل کند که تجربه نشان داده است چنین چیزی میسر نیست و در نتیجه نمایشگاه از رسیدن به نتایج مطلوب در هر دو زمینه باز می‌ماند. ✍️ جمشید حمزه‌زاده - رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران
ایجاد شده: 24/بهمن/1401 آخرین ویرایش: 24/بهمن/1401 مقالات و یادداشت ها
انگلیسی
