به گزارش هتل‌نیوز، کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی، گزارش عملکرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را در صحن علنی مجلس، قرائت کرد.
در گزارش کمیسیون اصل 90 با تاکید مجدد بر لزوم تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه، آمده است: با توجه به شکایات متعدد واصله به کمیسیون، موارد ارجاعی ریاست محترم مجلس شورای اسلامی و لزوم بررسی عملکرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ویژه در حوزه حفظ و نگهداری از میراث گرانبهای تاریخی و عدم جذب گردشگر علی‌رغم جاذبه‌های فراوان موجود در کشور، هیات رئیسه کمیسیون اصل 90 با تعیین استان‌های فارس، اصفهان، همدان، خراسان رضوی و جنوبی و آذربایجان شرقی به عنوان نمونه برای بررسی وضع موجود؛ به کمیته فرهنگی و اجتماعی کمیسیون ماموریت داد با حضور در این استان‌ها از نزدیک مشکلات مطروحه در شکایات و گزارش‌ها را بررسی کنند.
کمییسون اصل 90 مجلس شورای اسلامی همچنین اعلام کرد: این گزارش حاصل بررسی‌های میدانی کمیسیون برای شناسایی ضعف‌ها نه تنها در سطح سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بلکه مشکلات فراسازمانی به منظور نیل به نگرش جامع است و از اینرو مهمترین ضعف‌ها و مشکلات به تفکیک در سه حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بر حسب ارتباط با سازمان میراث‌فرهنگی، ارتباط با سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها، ارتباط میان سازمان‌ها، دستگاه‌ها و قوا و حوزه قوانین و مقررات، احصا شده است.
در ادامه نگاهی داریم به گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی در خصوص عملکرد سازمان میراث فرهنگی در حوزه گردشگری
عملکرد حوزه گردشگری از نگاه آمار و ارقام
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گزارش خود با بررسی وضعیت کشور از نگاه آمار در حوزه گردشگری، اعلام کرد: بر اساس آخرین آمار اعلامی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، تعداد گردشگر ورودی به کشور طی ۱۰ سال گذشته بیش از دو برابر و آمار گردشگر خروجی نیز نزدیک به دو برابر افزایش یافته است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، افزوده است: بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، رتبه ایران که در سال ۲۰۱۱ از بین ۱۳۹ کشور ۱۱۴ بود در سال ۲۰۱۷ از بین ۱۳۶ کشور به ۹۳ صعود داشت و همچنین در بین کشورهای خاورمیانه از جایگاه نهم در سال ۲۰۱۵ به جایگاه هشتم در سال ۲۰۱۷ ارتقا یافته است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در ادامه بررسی آماری خود، افزوده است: متوسط دریافتی ایران به ازای هر گردشگر ۶۶۵٫۱ دلار بوده و این در حالی است که میانگین درآمد حاصل از هر گردشگر خارجی براساس برآوردهای سازمان جهانی گردشگری برای منطقه جنوب آسیا که ایران نیز جزو آن است، ۱۳۴۰ دلار است.
براساس آنچه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، اعلام کرده است؛ صنعت گردشگری کشور در حال حاضر با ارزش افزوده حدود ۱۰٫۱ میلیارد دلار سهم ۲٫۵ درصدی از کل تولید ناخالص داخلی را تشکیل داده و با ۴۷۶ هزار شغل، سهم ۱٫۹ درصدی از کل اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی با استناد به گزارش مجمع جهانی اقتصاد در گزارش خود از وضعیت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری اعلام کرد: اولویت صنعت گردشگری برای دولت ۱۳۵ و رتبه آموزش برای کارکنان در این حوزه ۱۳۴ است که جزو ضعیف‌ترین گویه‌های ایران به شمار می‌رود.
براساس این گزارش، بدترین رتبه ایران در بین مولفه‌های شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۷ مربوط به پایداری محیطی و پس از آن اولویت‌بخشی سفر و گردشگری و زیرساخت خدمات گردشگری است. همچنین بهترین رتبه ایران در رقابت‌پذیری قیمت‌ها و پس از آن نیز منابع فرهنگی است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی همچنین به موضوع کمبود نیرو در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اشاره داشته و در گزارش خود به صحن علنی مجلس تاکید کرد: آمار پرسنل این سازمان در کل کشور بیانگر کمبود نیرو در این حوزه با توجه به حساسیت‌های خاص به خصوص در بخش میراث‌فرهنگی است. ضمن اینکه در حال حاضر به ازای هر ۵ کارشناس در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یک مدیر مشغول به فعالیت است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در خصوص بودجه و اعتبارات سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز تصریح کرد: اعتبارات هزینه‌ای این سازمان طی ۱۰ سال اخیر تقریبا ۴ برابر و اعتبارات تملکی نیز ۲ برابر شده است ضمن اینکه در سال ۹۶، درصد تحقق اعتبار ابلاغی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در بخش اشتغال و ترویج صنایع‌دستی، صفر بوده است.
مشکلات اساسی سازمان میراث فرهنگی در حوزه گردشگری
کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی در ادامه گزارش خود از عملکرد سازمان میراث فرهنگی در بخش گردشگری به بررسی 40 مشکل احصا شده و ضعف‌های این حوزه پرداخت و اعلام کرد: عدم تبادل تجارب و اطلاعات بین مدیران استان‌ها، عدم تشکیل کمیته‌های اجرایی به منظور جذب گردشگر، عدم وجود اختیارات قانونی برای الزام دستگاه‌های دیگر برای همکاری با سازمان میراث‌فرهنگی در بخش گردشگری، عدم استفاده مطلوب از فضای مجازی برای ارائه اطلاعات به گردشگران و هماهنگ‌سازی خدمات سفر در قبل، حین و پس از سفر، عدم تعیین تکلیف دفاتر و سایت‌های مجازی فعال خدمات گردشگری به لحاظ جایگاه قانونی و صنفی و ایجاد تعامل بین دفاتر سنتی و مجازی، عدم بهره‌مندی از نیروی متخصص و مرتبط با حوزه گردشگری، کمبود راهنمایان گردشگری و سردرگمی گردشگران، عدم ارائه اقدامات حمایتی نظیر آموزش و توانمندسازی جوامع روستایی به منظور بومگردی، عدم انطباق رویه‌های موجود با استانداردهای جهانی و عدم ابداع روش‌های منطبق با فرهنگ اسلامی - ایرانی برای جذب گردشگران بیشتر، بخشی از مشکلات احصا شده در این حوزه است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در ادامه اعلام کرد: فقدان بانک اطلاعاتی قابل اطمینان از آمار گردشگران ورودی و خروجی برای برنامه‌ریزی شایسته، فقدان برنامه‌ریزی متناسب با تعطیلات سایر کشورها و تبلیغ به هنگام گردشگری در آن کشورها، ضعف در ساماندهی، کنترل و نظارت بر محل‌های اسکان غیررسمی، فقدان برنامه مناسب برای قرارگیری تمام استان‌های دارای جاذبه گردشگری در مسیر گردشگری داخلی و خارجی با تعیین بسته‌های تشویقی برای گردشگران و تورگردانان، عدم ارتباط فعال و موثر بین ادارات میراث فرهنگی استان‌ها به منظور انتقال تجربیات، استفاده از ظرفیت‌های مکمل و هماهنگی در جهت افزایش میانگین زمان اقامت گردشگر در کشور، عدم کفایت تبلیغ و تشویق مردم به گردشگری داخلی به خصوص در ایام خارج از زمان اوج سفر از طریق برگزاری جشنواره‌ها، تخفیف‌های ویژه و سایر مشوق‌ها برای توسعه گردشگری، عدم توجه و برنامه‌ریزی مناسب برای جذب گردشگران در حوزه‌های مختلف، عدم آموزش موثر کارکنان و مدیران سازمان در راستای ارتقای کیفیت فعالیت‌ها به ویژه تقویت نظام پیشنهادات و حمایت از ایده‌های نو، عدم بکارگیری راهکارهای درآمدزا به جای بودجه‌خواری از منابع عمومی، عدم ساماندهی مراکز اقامتی ارزان‌قیمت برای گردشگران خاص خارجی و عدم برخورداری از استانداردهای لازم برخی از مراکز اقامتی رسمی و هتل‌ها بخش دیگری از ضعف‌های بخش گردشگری در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری است.
رئیس کمیسیون کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در ادامه قرائت گزارش این کمیسیون از عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری به مشکلات مرتبط با وظایف سایر دستگاه‌ها، سازمان‌ها و قوا در حوزه گردشگری با سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اشاره کرد و گفت: عدم استفاده از شبکه‌های تلویزیونی ( داخلی و برون مرزی ) برای معرفی جاذبه‌های کشور به گردشگران، عدم نگرش صحیح مدیران استانی به مقوله گردشگری به عنوان یک صنعت درآمدزا، عدم تناسب وضعیت شهری از حیث زیباسازی و خدمات عمومی برای گردشگران، فراهم نبودن زیرساخت‌ها در زمینه بومگردی، نامطلوب بودن فرآیند جذب، سفر، اقامت و سایر شرایط لازم برای رفاه گردشگران، عدم کفایت اقدامات رایزنان فرهنگی و سفرای ایران در کشورهای مختلف جهت روشنگری در برابر موج گسترده ایران‌هراسی و القای عدم امنیت در ایران، ورود تخصصی و غیرتخصصی دستگاه‌های دولتی به مقوله گردشگری با اهداف مختلف از جمله خدمات رفاهی برای کارکنان، ایجاد درآمد ( مانند اختصاص فضاهای دولتی و مدارس به گردشگران داخلی با قیمت بسیار نازل ) که ضمن ایجاد رقابت نابرابر منجر به تضعیف سرمایه‌گذاران و تورگردانان رسمی و مجوزدار می‌شود و فقدان برنامه منسجم در معرفی جاذبه‌های استان‌ها به گردشگران خارجی در فصول مختلف از جمله دیگر مشکلات بخش گردشگری کشور است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در توضیح مشکلات ناشی از عدم هماهنگی بین قوا، دستگاه‌ها و سازمان‌ها در حوزه گردشگری نیز اعلام کرد: عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی در جذب گردشگران و حمایت از صنعت گردشگری، عدم همکاری برخی سازمان‌های دولتی در استفاده نکردن از ظرفیت هتل‌ها در ایام اوج سفر، عدم هماهنگی مناسب بین شهرداری‌ها و سازمان میراث‌فرهنگی برای اعطای مجوز ساخت به هتل‌ها، عدم مدیریت مناسبت‌های مختلف و توزیع حضور گردشگران، ضعف در جذب توریست سلامت علی‌رغم وجود زیرساخت‌های لازم در برخی از استان‌ها، مشکلات مرتبط با حوزه قوانین، مقررات و آئین‌نامه‌ها در حوزه میراث و گردشگری و عدم وجود سیاست مشخص کلان در حوزه گردشگری و لزوم تدوین و ابلاغ سیاست‌های کلی و تدوین سند جامع گردشگری از دیگر مشکلات بخش گردشگری کشور است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در ادامه تاکید کرد: لزوم بازنگری در قوانین و مقررات سخت‌گیرانه در جذب سرمایه، اخذ مجوز احداث و پروانه‌های فعالیت و بهره‌برداری اماکن اقامتی که به طولانی شدن غیر منطقی این فرایند و فرار سرمایه می‌انجامد. ( به عنوان مثال در یک نمونه به طور میانگین برای اخذ مجوز هتل، استعلام از ۲۰ مرجع، ۱۷۸۰ امضا و صرف حدود ۲ سال زمان گزارش گردید)، عدم شفافیت برخی قوانین از جمله قانون توسعه گردشگری چنانچه برخی مشاغل مرتبط با گردشگری در این قانون ذکر نشده است، عدم اعمال به موقع و یا قطع مشوق‌ها از قبیل جوایز صادرات برای فعالان گردشگری و صنایع‌دستی، وجود مشکلات عدیده در مناطق نمونه گردشگری ( مشکلات حقوقی در واگذاری واحدهای ثبت شده، توسعه، ابهامات قانونی، اعتبارات واگذاری )، عدم توجه به تخصیص اعتبار استانی براساس حجم گردشگر ورودی و میزان جمعیت هر استان ( بودجه‌ریزی عملیاتی )، مشکلات فراوان مالیات بر ارزش افزوده برای فعالان صنعت گردشگری ( هتل‌ها، آژانس‌های فروش بلیط و … ) و تحمیل هزینه اضافه به گردشگران که باعث بالا رفتن هزینه سفر و در نهایت دفع گردش به جای جذب آن می‌شود از دیگر مهمترین ضعف‌ها و مشکلات حوزه گردشگری در سازمان میراث‌فرهنگی و دستگاه‌های کشور است.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از گزارش خود از عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وضعیت فعالان و تشکل‌های مردم نهاد حوزه‌های مرتبط با این سازمان پرداخت و اعلام کرد: علی‌رغم اینکه در بند ث، ماده ۱۰۰ قانون برنامه ششم توسعه بر لزوم واگذاری برخی از امور به تشکل‌های حرفه‌ای و تخصصی تاکید شد، اما تدبیری برای واگذاری این فعالیت‌ها وجود ندارد. علاوه بر این مواردی را می‌توان در سطحی فراتر از جایگاه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در نظر گرفت.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: عدم حمایت از انجمن‌های غیردولتی در حوزه صنایع‌دستی، گردشگری و میراث‌فرهنگی، لزوم بازنگری در قوانین موجود مرتبط ( قوانین متراکم، محدود کننده ) و همچنین وضع قوانین حمایتی جدید در خصوص تشکل‌های مردم‌نهاد، فقدان تعریف واحد در خصوص نحوه ارتباط تشکل‌ها با سازمان میراث‌فرهنگی، جلوگیری از سیاسی شدن، دولتی شدن و در حاشیه قرار گرفتن تشکل‌ها، عدم تفکیک بین تشکل‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های صنفی و خیریه‌ها با توجه به تعریف آن در قانون از جمله کاستی‌های موجود در سازمان میراث‌فرهنگی در ارتباط با تشکل‌های مردم‌نهاد در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است.
جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادات
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی با قرائت گزارش عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در جمع‌بندی این گزارش و در ۱۲ بند پیشنهاد اصلاح وضعیت موجود را ارائه کرده و در خاتمه این گزارش، تشکیل وزارتخانه میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را ضروری خوانده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گزارش عملکرد حوزه گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی به شرح زیر است؛
1 - بر اساس بند الف ماده ۱۰۰ قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مکلف به تنظیم سند راهبردی توسعه گردشگری و ارائه آن به هیات وزیران در سال اول برنامه ششم توسعه شده بود که تاکنون این مهم انجام نشده است. لذا لازم است به قید فوریت این تکلیف قانونی انجام و عملیاتی شود و گزارش آن ظرف ۳ ماه به کمیسیون فرهنگی و اصل نود مجلس شورای اسلامی ارائه گردد.
2 - با توجه به نقش بی‌بدیل صنعت گردشگری در تولید ناخالص ملی و ایجاد تحریک اقتصادی کشور، لازم است تا تمام دستگاه‌ها و مسئولین در توجه و اهمیت به حفظ آثار تاریخی و میراث فرهنگی با عزمی راسخ، همنوا شوند و در سطح کلان در این خصوص تصمیم‌گیری شود. به همین منظور پیشنهاد می‌گردد به فوریت، کارگروهی زبده از نمایندگان سه قوه تشکیل و گزارش دقیق مشکلات برای تصمیم‌گیری در سطح سران قوا ارائه و نتایج آن به مجلس شورای اسلامی اعلام گردد.
3 - استفاده از شبکه‌های تلویزیونی ( داخلی و برون مرزی ) برای معرفی جاذبه‌های کشور توسط سازمان صدا و سیما می‌تواند در راستای جذب گردشگر خارجی و هدایت گردشگران داخلی به سمت جاذبه‌های ارزشمند کشور بسیار موثر باشد. لذا پیشنهاد می‌گردد، سازمان صداوسیما با تعیین زمانی ثابت در یکی از شبکه‌های موجود به معرفی آثار و جاذبه های گردشگری به گردشگران داخلی و خارجی، فرهنگ‌سازی عمومی در جهت استقبال از گردشگران خارجی و … با همکاری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بپردازد.
4 - در خاتمه، این کمیسیون با عنایت به مشکلات متعدد مذکور در این گزارش، تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه را از هر نظر علی‌الخصوص از حیث مدیریت و برنامه‌ریزی و امکان نظارت بهتر مجلس بر آن را مطلوب ارزیابی می‌کند و از اهتمام مجلس شورای اسلامی به این امر مهم تشکر می‌نماید.
انگلیسی
